Koniec z obowiązkiem oddawania tekstyliów na PSZOK-ach. Będą odbierane cyklicznie tak jak inne odpady

Odpady komunalne i ich selektywne zbieranie. Podstawa prawna

Zgodnie z ustawą z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. 2013 poz. 21) odpady komunalne to odpady powstające w gospodarstwach domowych oraz pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter i skład są podobne do odpadów z gospodarstw domowych. Zalicza się do nich: papier i tekturę, szkło, metale, tworzywa sztuczne, bioodpady, drewno, tekstylia, opakowania, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, zużyte baterie i akumulatory oraz odpady wielkogabarytowe, w tym materace i meble. Odpadami komunalnymi nie są natomiast odpady powstałe z: produkcji, rolnictwa, leśnictwa, rybołówstwa, zbiorników bezodpływowych, sieci kanalizacyjnej oraz z oczyszczalni ścieków, pojazdów wycofanych z eksploatacji, odpadów budowlanych i rozbiórkowych.

Zorganizowanie i zapewnienie odbioru odpadów komunalnych od mieszkańców należy do zadań własnych gminy. Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. 1996 nr 132 poz. 622) nakłada na gminy obowiązek selektywnego zbierania (segregacji) odpadów komunalnych obejmującego co najmniej: papier, metale, tworzywa sztuczne, szkło, odpady opakowaniowe wielomateriałowe oraz bioodpady, a także tworzenie punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych, w których poza powyższymi, będą przyjmowane również: odpady niebezpieczne, przeterminowane leki i chemikalia, zużyte baterie i akumulatory, zużyty sprzęt elektryczny oraz elektroniczny, meble i inne odpady wielkogabarytowe, zużyte opony, a także odpady budowlane i rozbiórkowe z gospodarstw domowych.

Od 1 stycznia 2025 r. na mocy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/851 z 30 maja 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów wyodrębniono nową frakcję odpadów – tekstylia, w związku z czym punkty selektywnego zbierania odpadów od tego roku zobowiązane są również do przyjmowania tekstyliów i odzieży.

Polska, wprowadzając do krajowych regulacji europejską dyrektywę, zdecydowała się na opcję minimum, co oznacza, że w większości gmin mieszkańcy nie otrzymali nowych pojemników bądź worków na nową frakcję odpadów.

Tak, jak miało to miejsce do tej pory, właściciele nieruchomości realizując obowiązek selektywnego zbierania odpadów powstałych na terenie swojej nieruchomości wynikający z rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 10 maja 2021 r. w sprawie sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów (Dz.U. 2021 poz. 906) oraz regulaminów utrzymania czystości i porządku w danej gminie, mają do dyspozycji pojemniki bądź worki w kolorach:

• niebieskim – do którego zbierany jest papier, czyli np.: pocięte kartony, tektura, katalogi, ulotki, czasopisma, papier szkolny, biurowy, zadrukowane kartki, zeszyty i książki, papier pakowy, papierowe torby, papierowe wytłoczki po jajkach;
• żółtym – do którego zbierane są metale i tworzywa sztuczne, czyli np. butelki PET, kartony po sokach i mleku, opakowania po środkach czystości i kosmetykach, przezroczysta folia, puszki, kapsle i metalowe zakrętki;
• zielonym – do którego zbierane jest szkło, czyli np.: szklane butelki po napojach i żywności, szklane słoiki, szklane butelki po kosmetykach;
• brązowym – do którego zbierane są bioodpady, czyli np. kuchenne resztki roślinne, obierki, skórki od warzyw i owoców, resztki pochodzenia roślinnego (np. fusy po kawie i herbacie), trawę, liście, drobne gałęzie;
• czarnym – do którego zbierane są odpady zmieszane, czyli np. zwierzęce odpady kuchenne, resztki mięsa, kości, skóry, skorupki od jajek, pieluchy jednorazowe, zanieczyszczony papier, ceramikę, odchody zwierzęce, zimny popiół.

Koniec z obowiązkiem oddawania tekstyliów na PSZOK-ach. Będą odbierane cyklicznie tak jak inne odpady

Nowe przepisy nie nakładają na gminy obowiązku zapewnienia mieszkańcom osobnych pojemników czy choćby worków do zbierania tekstyliów, dlatego często jedynym rozwiązaniem pozbycia się tego typu odpadów jest osobista wizyta w PSZOK-u. W przypadku osób niepełnosprawnych, starszych czy niezmotoryzowanych jest to kłopotliwe i nierzadko może stanowić wyzwanie, dlatego gminy na własną rękę starają się wypracować rozwiązania mające na celu ułatwienie mieszkańcom pozbywania się niepotrzebnych tekstyliów. Coraz więcej z nich decyduje się na cykliczne odbieranie tekstyliów na zasadach zbliżonych do odbioru innych odpadów komunalnych.

Bezpłatną zbiórkę odpadów tekstylnych pochodzących z gospodarstw domowych wprowadzono w gminie Wadowice. Pierwsza zbiórka odbyła się 21 października. Kolejne planowane są na 28 października, 4 listopada, 18 listopada oraz 25 listopada. W ramach zbiórki można będzie oddać: odzież, tekstylia domowe takie jak: pościel, prześcieradła, koce, zasłony, narzuty, firanki, obrusy, serwetki, ręczniki, ścierki kuchenne, obuwie.

W październiku ruszył również cykliczny odbiór odpadów tekstylnych w Kielcach. Mieszkańcy otrzymali fioletowe worki przeznaczone właśnie na ten typ odpadów, które mają być odbierane z gospodarstw domowych raz na kwartał.

Fioletowe worki oraz pojemniki na odpady tekstylne od stycznia 2026 planują wprowadzić także Gliwice. Mieszkańcy domów jednorodzinnych otrzymają fioletowe worki, które będą odbierane raz w miesiącu w systemie „worek za worek”. Natomiast dla mieszkańców zabudowy wielorodzinnej, w porozumieniu z zarządcami, ustawione zostaną fioletowe pojemniki, które będą opróżniane raz w miesiącu.

Od sierpnia tego roku cykliczną zbiórkę nowej frakcji odpadów do pomarańczowych worków wprowadził Ustroń. Można tam oddać zużytą odzież, obuwie, bieliznę, zasłony, obrusy, pluszowe zabawki, galanterię skórzaną. Odpady te są odbierane zgodnie z Harmonogramem odbiór odpadów komunalnych w terminie odbioru odpadów segregowanych.

Zbiórki odpadów tekstylnych w wyznaczonych miejscach i dniach odbywają się także w innych miejscowościach, np. w Ostrowie Wielkopolskim czy Włocławku. Wciąż jednak wiele gmin nie wypracowało systemu przyjaznego mieszkańcom, który zwalniałby ich z konieczności wizyt w PSZOK-u.

Kontenery na odzież zastąpiły Polakom śmietniki, dlatego wkrótce znikną z ulic

Rozwiązania, które ułatwią gospodarstwom domowym pozbywanie się niepotrzebnych tekstyliów, są dziś niezwykle potrzebne. W przeciwnym razie mieszkańcy sami szukają alternatywnych sposobów na ich oddanie. Dobitnym przykładem tego problemu jest sytuacja, o której poinformował Polski Czerwony Krzyż w komunikacie z 31 lipca 2025 roku. Organizacja ogłosiła, że firma Wtórpol, dotychczas zajmująca się logistyką i sprzedażą odzieży z kontenerów PCK, wypowiedziała umowę o współpracy.

Polski Czerwony Krzyż informuje, że jest zmuszony znacznie ograniczyć działania dotyczące zbiórki odzieży używanej do kontenerów ze znakiem PCK ze względu na wypowiedzenie nam przez firmę Wtórpol umów o współpracy. Operator ten odpowiadał za logistykę i sprzedaż zbieranych tekstyliów, z których dochód wspierał nasze działania pomocowe – czytamy w oświadczeniu.

Jako główny powód zakończenia współpracy wskazano spadek jakości odzieży trafiającej do kontenerów, co znacząco zwiększyło koszty jej utylizacji. W rozmowie z PAP rzecznik prasowy firmy, Mateusz Bolechowski, wyjaśnił przyczyny tej decyzji.

- Przyczyną, mówiąc wprost, było to, że nasza wieloletnia, wspólna działalność w ostatnim czasie stała się, niestety, nieopłacalna. Sytuacja zmieniła się po wprowadzeniu nowych regulacji dotyczących segregacji tekstyliów jako odrębnej frakcji odpadów. Zgodnie z obecnymi przepisami od 1 stycznia 2025 r. odpady tekstylne nie mogą być już przez konsumentów wyrzucane do kontenerów z odpadami zmieszanymi, a obowiązek ich przyjmowania mają PSZOK-i. W krótkim czasie znacząco wzrosła ilość odzieży, która trafiała do pojemników, ale wiązało się to z drastycznym pogorszeniem jakości tych ubrań – tłumaczył Bolechowski.

W rezultacie do końca 2025 roku zlikwidowanych zostanie aż 28 tysięcy kontenerów PCK przeznaczonych na zbiórkę używanej odzieży. Dla organizacji to ogromna strata – tylko w 2024 roku sprzedaż ubrań przyniosła PCK ponad 7 milionów złotych, które zostały przeznaczone m.in. na działania pomocowe i szkolenia ratowników. Obecnie PCK ostrzega, że utrata tych środków „może poważnie zagrozić realizacji działań statutowych”, co unaocznia, jak pilne staje się stworzenie nowego, efektywnego systemu zbiórki tekstyliów w Polsce.

Przeciętny Europejczyk produkuje 11 kg odpadów tekstylnych rocznie

Problem odpadów tekstylnych jest znacznie bardziej złożony, niż mogłoby się wydawać na pierwszy rzut oka. Statystyczny mieszkaniec lub mieszkanka Europy każdego roku kupuje średnio około 26 kilogramów odzieży. Eksperci Europejskiej Agencji Środowiska (EEA) podkreślają, że głównymi czynnikami napędzającymi wzrost konsumpcji są rozwój handlu internetowego, wpływ mediów społecznościowych oraz niskie koszty produkcji tkanin syntetycznych. Nowe kolekcje pojawiają się w sklepach coraz częściej, a konsumenci – kuszeni atrakcyjnymi cenami – kupują więcej niż kiedykolwiek wcześniej. W efekcie równie szybko pozbywają się ubrań, które przestają być modne lub po prostu zalegają w szafie.

Z raportu Wspólnego Centrum Badawczego (JRC) wynika, że już w 2019 roku łączna ilość odpadów tekstylnych, obejmujących m.in. ubrania, obuwie, tekstylia domowe, wyroby techniczne oraz odpady poprzemysłowe i przedkonsumenckie, osiągnęła 12,6 miliona ton. Z tego 10,9 miliona ton stanowiły odpady pokonsumenckie, a 1,7 miliona ton – poprzemysłowe i przedkonsumenckie. Same odpady z odzieży i obuwia odpowiadały za 5,2 miliona ton, co przekłada się na około 11 kilogramów na osobę rocznie w krajach Unii Europejskiej.

Jeśli przełożyć te dane na realia Polski, skala problemu staje się jeszcze bardziej widoczna. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), na koniec czerwca 2025 roku populacja naszego kraju wynosiła około 37,4 miliona osób. Oznacza to, że w skali roku Polacy wytwarzają ponad 411 tysięcy ton odpadów tekstylnych.

Do tej kategorii zalicza się szeroką gamę produktów – zarówno odzież i obuwie, jak i tekstylia domowe oraz akcesoria. Wśród nich znajdują się: zużyte ubrania, buty, pościel, zasłony, ręczniki, obrusy, koce, firany, bielizna, skarpetki, rękawiczki, czapki, szaliki, portfele, torebki, paski, wyroby ze skóry, plecaki, pluszowe zabawki, a także dywany. Wszystkie te przedmioty po utracie przydatności trafiają do kategorii odpadów tekstylnych, stając się coraz poważniejszym wyzwaniem dla systemu gospodarki odpadami w Europie.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. 2013 poz. 21)
• Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. 1996 nr 132 poz. 622)
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego I Rady (UE) 2018/851 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów
• Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 10 maja 2021 r. w sprawie sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów (Dz.U. 2021 poz. 906)