Wnioski o warunki zabudowy zalewają urzędy. Zmiany w planowaniu przestrzennym w 2026 roku

Warunki zabudowy. Co się zmieni po 1 stycznia 2026 roku?

Studia uwarunkowań stracą ważność. Jeśli rząd zmieni przepisy, gminy będą miały czas do 30 czerwca 2026 roku na przygotowanie planów ogólnych. Nie będzie można uchwalać planów miejscowych ani wydawać decyzji o warunkach zabudowy, jeśli gmina nie będzie miała nowego planu ogólnego.

Co robią właściciele działek?

Wielu właścicieli działek składa teraz wnioski o wydanie decyzji o warunkach zabudowy na starych zasadach. Chcą mieć pewność, że w przyszłości będą mogli budować domy na swoich działkach. Jeśli nie zdążą, może się okazać, że gmina nie pozwoli na budowę na ich terenie.

Ogromny wzrost liczby wniosków

Urzędy są zasypane wnioskami. W wielu gminach liczba wniosków o warunki zabudowy wzrosła o 100 proc. lub więcej w porównaniu z poprzednimi latami - podaje prawo.pl. Urzędy próbują sobie poradzić z tą sytuacją. Szukają nowych pracowników lub zlecają przygotowanie projektów decyzji firmom zewnętrznym.

Rewolucja w planie ogólnym

Prezydent podpisał nowe przepisy dotyczące planowania i zagospodarowania przestrzennego 25 lipca 2023 roku. Uchwalanie nowych planów miejscowych ma być szybsze i zajmować około 8-9 miesięcy zamiast dotychczasowych wielu lat. Plan ogólny zastąpi dotychczasowe studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Będzie zawierał podstawowe zasady planowania rozwoju gminy. Będzie podstawą do uchwalania planów miejscowych oraz wydawania decyzji o warunkach zabudowy. Plan ogólny będzie miał formę cyfrową, co ma zwiększyć dokładność map i ułatwić interpretację granic.

Zintegrowany plan inwestycyjny

Nowym rodzajem planu miejscowego będzie zintegrowany plan inwestycyjny (ZPI). Inwestorzy będą mogli wnioskować o jego sporządzenie. ZPI zastąpi dotychczasową uchwałę o ustaleniu lokalizacji inwestycji mieszkaniowej (wydawaną na podstawie specustawy mieszkaniowej). Inwestor podpisze z gminą umowę urbanistyczną i może zostać zobowiązany np. do budowy szkoły.

Jak uzyskać decyzję o warunkach zabudowy?

Jeśli chcesz budować na działce możesz potrzebować decyzji o warunkach zabudowy. Decyzji potrzebujesz, gdy chcesz:

• Zbudować nowy budynek (np. dom jednorodzinny).
• Rozbudować lub nadbudować istniejący budynek.
• Zmienić sposób użytkowania budynku lub jego części.
• Wykonać inne prace budowlane, które zmieniają zagospodarowanie terenu.

Decyzji nie potrzebujesz, gdy:

• Chcesz tymczasowo (do roku) zmienić zagospodarowanie terenu.
• Wykonujesz remont, montaż lub przebudowę, która nie zmienia sposobu zagospodarowania terenu i wyglądu budynku.
• Chcesz zbudować małe obiekty, które nie wymagają pozwolenia na budowę ani zgłoszenia (np. małą oczyszczalnię ścieków, zbiornik na nieczystości).

Aby dostać decyzję o warunkach zabudowy, muszą być spełnione następujące warunki:

• Co najmniej jedna sąsiednia działka musi być już zabudowana w podobny sposób.
• Teren musi mieć dostęp do drogi publicznej.
• Media (prąd, woda itp.) muszą być dostępne lub planowane.
• Teren nie może wymagać zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych (lub taka zgoda już istnieje).
• Planowana budowa musi być zgodna z innymi przepisami.
• Budowa nie może znajdować się na terenach, gdzie jest to zabronione (np. strefy ochronne).

Kto może złożyć wniosek?

Wniosek o warunki zabudowy może złożyć każdy, nawet jeśli nie jest właścicielem działki. Sprawdź w urzędzie, czy dla Twojej działki obowiązuje plan miejscowy. Upewnij się, że Twoja planowana inwestycja nie wymaga planu miejscowego. Dla niektórych inwestycji zawsze potrzebny jest plan miejscowy, na przykład dla:

• Dużych instalacji odnawialnych źródeł energii na gruntach rolnych i leśnych.
• Dużych sklepów.
• Inwestycji w uzdrowiskach i na terenach dawnych lotnisk wojskowych.
• Inwestycji na gruntach rolnych I-III klasy i leśnych poza miastami, które nie mają zgody na zmianę przeznaczenia (chyba że teren leży na obszarze uzupełnienia zabudowy).

Gdzie i kiedy złożyć wniosek?

Wniosek możesz złożyć w urzędzie miasta/gminy, urzędzie wojewódzkim lub elektronicznie. Możesz to zrobić w dowolnym momencie.

Jakie dokumenty są potrzebne?

Potrzebne są:

• Wniosek o ustalenie warunków zabudowy.
• Mapy (zasadnicza i ewidencyjna).
• Określenie granic działki.
• Opis planowanej budowy (również w formie graficznej).
• Czasami inne dokumenty, np. decyzja środowiskowa, zgody na dostęp do mediów.
• Potwierdzenie opłaty skarbowej.
• Pełnomocnictwo (jeśli ktoś Cię reprezentuje).

Ile to kosztuje? 598 zł opłaty skarbowej za decyzję (zwykle). Brak opłaty, jeśli jesteś właścicielem działki lub użytkownikiem wieczystym. 17 zł opłaty za pełnomocnictwo (jeśli potrzebne). Opłatę wnosi się w momencie składania wniosku na konto urzędu.

Ile trzeba czekać?

• 21 dni dla prostych domów jednorodzinnych.
• 65 dni dla biogazowni rolniczych (spełniających warunki).
• 90 dni w pozostałych przypadkach.

Ten czas może się wydłużyć z powodu konieczności uzyskania opinii innych urzędów lub innych przyczyn niezależnych od urzędu.

Kara za opóźnienie

Jeśli urząd nie wyda decyzji w terminie, możesz złożyć wniosek do wojewody o nałożenie na urząd kary w wysokości 500 zł za każdy dzień opóźnienia. Pieniądze z kary trafiają do budżetu państwa.