Zmiany wprowadzono na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 21 września 2009 r. (w sprawie sygn. akt P 46/08), który uznał za nadmiernie restrykcyjny termin uzyskania decyzji o warunkach zabudowy.
Zdaniem Trybunału nie jest istotne, aby inwestor miał taką decyzję w dniu wszczęcia postępowania, ale aby dysponował nią najpóźniej do upływu terminu jej dostarczenia, czyli 30 dni od wydania przez właściwy organ postanowienia.
Procedura legislacyjna
Nie zostanie wydana decyzja nakazująca rozbiórkę obiektu budowlanego – lub jego części – będącego w budowie, wybudowanego bez wymaganego zgłoszenia lub pomimo wniesienia sprzeciwu przez właściwy organ, jeśli budowa jest zgodna z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Gdy planu zagospodarowania nie ma, budowa musi być zgodna z ustaleniami ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Nie może też naruszać przepisów techniczno-budowlanych. Natomiast w razie nieukończenia jeszcze budowy tzw. samowolki organ wydaje postanowienie o wstrzymaniu prac.
Inwestor zostanie zobowiązany do przedłożenia w ciągu 30 dni planu zagospodarowania działki i terenu oraz brakujących dokumentów: oświadczenia, że ma prawo dysponować nieruchomością na cele budowlane, projektu zagospodarowania działki lub terenu wraz z opisem instalacji, wykonanym przez projektanta mającego uprawnienia budowlane, a w razie budowy instalacji gazowej dodatkowo uzgodnionym z podmiotem właściwym do zabezpieczenia przeciwpożarowego.
Należy też przedstawić zaświadczenie wójta, burmistrza albo prezydenta miasta o zgodności budowy z ustaleniami obowiązującego planu zagospodarowania przestrzennego albo ostatecznej decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.
Jeśli właściciel nie dopełni w terminie przewidzianej w przepisach procedury, to zostanie nakazana rozbiórka obiektu lub jego części. W razie spełnienia wymogów zostanie ustalona wysokość opłaty legislacyjnej. Na postanowienie w tej sprawie przysługuje zażalenie. Wysokość opłaty może wynosić 2,5 lub 5 tys. zł. Jeżeli budowa nie została ukończona, to po wniesieniu opłaty zostanie wydane zezwolenie na dokończenie budowy.
Może się zdarzyć, że opłata legislacyjna nie zostanie wniesiona w terminie. Wtedy zostanie nakazana rozbiórka obiektu lub jego części.
Wstrzymanie robót
Roboty budowlane mogą zostać wstrzymane nie tylko, gdy były prowadzone bez wymaganego pozwolenia na budowę albo zgłoszenia. Może to nastąpić również wówczas, gdy są wykonywane w sposób mogący spowodować zagrożenie bezpieczeństwa ludzi, mienia albo środowiska lub w sposób istotnie odbiegający od ustaleń lub warunków określonych w przepisach albo w pozwoleniu na budowę.
Organ, który wstrzymał prace, może nałożyć na inwestora obowiązek przedstawienia w ciągu 30 dni od dnia doręczenia postanowienia inwentaryzacji wykonywanych robót budowlanych, odpowiednich ocen technicznych lub ekspertyz. Postanowienie o wstrzymaniu robót jest ważne przez dwa miesiące.