Reforma prawa budowlanego. Samorządy ostrzegają przed lawiną procesów sądowych i odszkodowań

Samorządowcy z ZGWRP przekazali Ministrowi Rozwoju i Technologii stanowisko, w którym wskazują na kluczowe problemy:

• Masowe wnioski o "WZ-tki": Gminy muszą masowo wydawać decyzje o warunkach zabudowy (WZ) przed 1 stycznia 2026 r., ponieważ po tej dacie ich ważność będzie ograniczona do pięciu lat, w przeciwieństwie do bezterminowych decyzji wydanych wcześniej.
• Nierealne terminy: Gminy mają tylko 21 dni na wydanie decyzji WZ dla budynków jednorodzinnych do 70 mkw. i 90 dni dla pozostałych inwestycji. Przekroczenie tego terminu grozi karą 500 zł za każdy dzień zwłoki.
• Brak czasu na procedury: Terminy te nie uwzględniają czasu na zapoznanie się stron z aktami sprawy ani na opracowanie analiz funkcji i cech zabudowy – kluczowych elementów postępowania. To paraliżuje działanie urzędów i negatywnie wpływa na jakość decyzji.
• Brak kadr i pieniędzy: Wdrożenie reformy przekracza możliwości kadrowe i budżetowe samorządów.

ZGWRP alarmuje, że obecne przepisy destabilizują planowanie przestrzenne i procesy inwestycyjne, generując chaos oraz poczucie braku stabilności.

"Wykluczone" gminy wiejskie. Zagrożenie dla rozwoju wsi

Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej zwraca szczególną uwagę na problem wyznaczania obszarów uzupełnienia zabudowy. Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Technologii z 2 maja 2024 roku nie uwzględnia rozproszonego układu zabudowy, charakterystycznego dla obszarów wiejskich.

• Paraliż inwestycyjny: Przepisy mogą spowodować "paraliż inwestycyjny" na wsiach i w konsekwencji "zamieranie przestrzenne" gospodarstw rolnych.
• Brak możliwości rozwoju: Gminy o rozproszonej zabudowie (np. siedliska w środku 20-hektarowych pól) nie będą w stanie utworzyć obszarów uzupełnienia zabudowy, co uniemożliwi im planowanie rozwoju.
• Niesprawiedliwe kryteria: Związek podkreśla, że zrównywanie gmin miejskich i wiejskich pod względem kryteriów wyznaczania obszarów zabudowy jest "oczywistym błędem". To skazuje gminy wiejskie na "brak rozwoju, powolne bankructwo i przyłączanie do innych większych JST".

Postulaty ZGWRP. Czego domagają się samorządowcy?

W obliczu tych zagrożeń, ZGWRP wnosi o pilne wprowadzenie zmian:

• Zawieszenie kar: Natychmiastowe zawieszenie możliwości naliczania kar za niewydanie decyzji WZ w terminie.
• Zawieszenie postępowań: Zawieszenie prowadzenia postępowań WZ od dnia podjęcia uchwały o przystąpieniu do sporządzania planu ogólnego do czasu jego uchwalenia.
• Dłuższy termin na plany: Rozważenie wydłużenia terminu na uchwalenie planów ogólnych, aby gminy mogły najpierw opracować strategię rozwoju, a dopiero potem plan ogólny.
• Inny algorytm dla wsi: Wprowadzenie odmiennego algorytmu dla wyznaczania obszarów uzupełnienia zabudowy w zależności od typu gminy (wiejska, miejska) lub rezygnację z niego dla gmin wiejskich.
• Zniesienie minimalnej odległości: Zniesienie minimalnej odległości 100 m od zgrupowania budynków w gminach wiejskich, jeśli wynika to ze strategii rozwoju gminy.
• Przepisy przejściowe: Do czasu opracowania strategii dla gmin wiejskich: włączenie budynków magazynowych przy wyznaczaniu obszarów uzupełnienia zabudowy oraz wycofanie konieczności uzyskania zgodności decyzji WZ z obszarem uzupełnienia zabudowy dla funkcji rolniczych.

Finansowe konsekwencje. Nadchodzą odszkodowania?

ZGWRP podkreśla, że spowolnienie, a nawet paraliż funkcjonowania wielu gmin wiejskich, może mieć katastrofalne skutki finansowe. Samorządowcy prognozują "lawinę procesów sądowych" o odszkodowania za utratę wartości gruntów po uchwaleniu planu ogólnego. Apelują o przewidzenie tych skutków finansowych już dziś.