Gdy wodomierz w lokalu nie ma ważnej legalizacji, to wówczas mieszkańcy płacą za zużycie wody na takich zasadach jak osoby zajmujące mieszkanie nieopomiarowane. Zdarza się, że najemcy w tym samym budynku rozliczają się za zużytą wodę na różnych zasadach, bo są w nim mieszkania wyposażone w wodomierze oraz bez wodomierzy.
Sposoby rozliczania
Lokatorzy z mieszkań nieopomiarowanych, czyli takich, gdzie wodomierza nie zainstalowano, pokrywają jeszcze dodatkowo różnicę między kwotą wykazaną przez wodomierz główny a sumą kwot wskazanych przez wodomierze, które znajdują się w poszczególnych pomieszczeniach. Wyliczeń dokonuje się z uwzględnieniem osób zamieszkujących konkretny lokal. Mieszkańcy lokali wyposażonych w wodomierze płacą natomiast według wskazań tego przyrządu, pod warunkiem że spełnia on wszystkie wymogi. W przeciwnym razie opłat za wodę dokonuje się tak jak wówczas, gdyby nie było wodomierza w tym mieszkaniu. Zamiast dokonywać takich rozliczeń najemców mieszkań nieopomiarowanych można też obciążyć obowiązkiem płacenia ryczałtu za wodę.
Okresowa legalizacja
Skoro ustalenia wodomierza stanowią podstawę do rozliczeń, to musi on mieć ważną i nienaruszalną cechę legalizacyjną. Składają się na nią dwa elementy: cecha właściwego urzędu, który podlega organowi administracji miar, oraz cecha roczna bądź cecha roczna i cecha miesięczna. Gdy przyrząd zainstalowany jest przy konkretnym mieszkaniu i służy rozliczeniu zużycia w nim wody, to wówczas właściciel urządzenia (czyli osoba, która zakupiła je za własne pieniądze) musi zapewnić okresową legalizację. Właściciele umawiają się jednak często z najemcami, że przejmą obowiązek konserwacji, legalizacji i wymiany uszkodzonych przyrządów, które są w ich lokalach.
Kto ponosi koszty
Legalizacji nowych wodomierzy dokonuje się na wniosek i koszt producenta lub dystrybutora. Dlatego kupując nowy przyrząd, należy sprawdzić, czy ma tzw. legalizację pierwotną. Okres legalizacji zależy od tego, kiedy przyrząd został zalegalizowany i wyrażany jest w miesiącach albo latach. Natomiast okres ważności cechy legalizacji zależy od strumienia objętości wody oraz jaką wodę: zimną, ciepłą lub gorącą, on mierzy.
Legalizacja traci ważność nie tylko w razie upływu czasu, ale także wówczas, gdy wodomierz zostanie uszkodzony, uszkodzi się albo zniszczy się cecha legalizacji lub cecha zabezpieczająca, bądź zostanie stwierdzone, że wodomierz przestał spełniać wymagania. Pod koniec upływu ważności legalizacji wodomierz powinien zostać zgłoszony do legalizacji ponownej.
Podczas legalizacji ponownej sprawdza się ważność tego przyrządu z wymaganiami metrologicznymi. Chodzi tutaj przede wszystkim o to, czy nie został on uszkodzony oraz, czy ma wymagane oznaczenia i znaki. Oprócz tego należy sprawdzić również zgodność charakterystyk metrologicznych z wymaganiami metrologicznymi. W punktach legalizacji wodomierzy dodatkowo jeszcze czyści się te przyrządy, naprawia i reguluje.
Jeżeli najemca nie opłaci za wodę, przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne może odciąć dostawy lub zamknąć przyłącze kanalizacyjne. Zanim to nastąpi, wysyła do odbiorcy upomnienie i domaga się w określonym terminie uregulowania należności.
O swoim zamiarze odcięcia przedsiębiorstwo zawiadamia wójta, burmistrza, prezydenta miasta oraz odbiorcę. W razie odcięcia wody przedsiębiorstwo musi udostępnić dłużnikom zastępczy punkt poboru wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Dopiero po uregulowaniu wszystkich zaległości wraz z odsetkami odbiorca zostanie ponownie przyłączony i może korzystać z dostaw wody. Wcześniej jednak powinien zawrzeć nową umowę o zaopatrzenie w wodę i zapłacić za przywrócenie zasilania.
Obiekt w trakcie budowy
Zanim woda będzie dostarczona do obiektu w budowie, należy zawrzeć umowę, która dotyczy zasad montażu wodomierzy, zasad rozliczania należności za zużycie w oparciu o wskazania wodomierzy. Zanim jednak umowa zostanie zawarta, musi nastąpić odbiór końcowy przyłącza wodociągowego. Nawet w obiekcie znajdującym się w trakcie budowy rozliczanie zużycia wody odbywa się na podstawie wskazań wodomierza. Tylko wówczas gdy budowa dopiero rozpoczęła się i nie można zabezpieczyć licznika przed uszkodzeniem lub kradzieżą, to rozliczenie zużycia wody odbywa się na podstawie umownego ryczałtu.
Umowa może zostać zmieniona w związku ze zmianą właściciela, dzierżawcy albo najemcy. W tym celu należy złożyć wniosek m.in. zawierający oświadczenie o stanie odczytu wodomierza. Zmiana umowy może nastąpić również w związku z zamontowaniem podlicznika do podlewania terenów zielonych. Rozliczenia dokonywane na jego podstawie obejmują wówczas okres od 15 kwietnia do 15 września.
